आजच्या घडीला आपण ‘शिकले-सवरले’ आहोत, पदव्या मिळवल्या आहेत, पण खरंच ‘सुशिक्षित’ झालो आहोत का? सावित्रीबाई फुले यांचे विचार डोळ्यासमोर ठेवले तर हे प्रश्न अधिक खोलवर टोचतात. “शिक्षण म्हणजे केवळ पुस्तकी ज्ञान नव्हे तर विवेकबुद्धी जागवणं”, असा व्यापक दृष्टिकोन त्यांनी मांडला होता. आणि तोच दृष्टिकोन आजही तितकाच महत्त्वाचा आहे, विशेषतः महिलांसाठी.
याच पार्श्वभूमीवर तयार झालेला ‘फुले’ हा चित्रपट म्हणजे केवळ एक चरित्रपट नाही, तर विचारजागृतीची सशक्त चळवळ आहे. चित्रपट फक्त सावित्रीबाई किंवा जोतिराव फुले यांच्या जीवनपटावर केंद्रित नसून त्यांच्या तत्त्वज्ञानावर प्रकाशझोत टाकतो.
समीक्षण – ‘फुले’ हा केवळ चित्रपट नाही, एक अनुभव आहे
चित्रपटाची मांडणी ही फारशा आक्रस्ताळी शैलीत न जाता, शांतपणे आणि ठामपणे एका विचारवंत जोडप्याच्या संघर्षाची कहाणी सांगते. त्यात जोतिरावांचा पुरोगामी दृष्टिकोन आणि सावित्रीबाईंचा धीरगंभीर लढा दोन्ही प्रभावीपणे उभे राहतात.
दिग्दर्शन: चित्रपटाचे दिग्दर्शन अतिशय समर्पक आहे. कोणताही प्रसंग भडक न वाटता, काळाच्या संदर्भात विचारपूर्वक मांडला गेला आहे.
कलाकारांची कामगिरी: सावित्रीबाईंच्या भूमिकेत असलेल्या अभिनेत्रीने त्यांच्या संयमित पण प्रभावी व्यक्तिमत्त्वाला न्याय दिला आहे. जोतिरावांच्या भूमिकेतही खोलवर जाणारा अभिनय दिसतो.
छायाचित्रण आणि संगीत: पारंपरिक मराठी शैली आणि त्या काळाचा साज चित्रपटाला विशेष जिवंतपणा देतो. पार्श्वसंगीत आपल्याला नकळत काळात घेऊन जातं.
“फुले” – महिलांसाठी एक आरसा
आज समाजात “स्त्रियांनी सन्मार्गी, पारंपरिक, सुसंस्कृत” वागावं अशी अपेक्षा बळजबरीने रुजवली जात आहे. सण, संस्कृती, साडी, सूनपण, आणि “घरातील मान-सन्मान” या गोड शब्दांत स्त्रियांच्या स्वातंत्र्यावर नियंत्रण ठेवले जात आहे. अशा वेळी ‘फुले’ हा चित्रपट म्हणजे आत्मपरीक्षणासाठी आरसाच आहे.
‘नाच गं घुमा’, ‘माहेरची साडी’ अशा चित्रपटांना प्रचंड प्रतिसाद देणाऱ्या महिला ‘फुले’ चित्रपटाला देखील तितक्याच उत्साहाने सामोरे गेल्या पाहिजेत. कारण हा चित्रपट “संस्कृती जपणं” म्हणजे नेमकं काय, हे प्रश्न विचारतो – संस्कृती जपताना विवेक हरवतोय का?
एक प्रबोधनपर आवाहन – महिलांनो, ‘फुले’ नक्की बघा!
सावित्रीबाईंचा संघर्ष हा केवळ शिक्षिकेचा नाही, तर विचारांची मशाल उचलणाऱ्या स्त्रीचा आहे. आजही जर स्त्रियांना आपलं विचारस्वातंत्र्य, शिकण्याचा, निर्णय घेण्याचा हक्क टिकवायचा असेल, तर ‘फुले’ हा चित्रपट मार्गदर्शक ठरू शकतो.
या चित्रपटाने प्रेरणा घेत अनेक महिलांनी समाजापुढे ठामपणे विचार मांडावेत, पुढाकार घ्यावा आणि फक्त ‘घर’ नव्हे तर ‘समाज’ घडवावा.
शेवटी एवढंच म्हणावंसं वाटतं –
“शिकणं म्हणजे फक्त पदवी नाही, विचारांची उजळणी आहे. आणि सावित्रीबाईंनी दिलेल्या शिकवणीची आज जास्त गरज आहे.”
म्हणूनच – ‘फुले’ बघा, समजा, आणि स्वतःला नव्यानं घडवा!
