🌿 लातूर केंद्रावरील ६४वी महाराष्ट्र राज्य हौशी मराठी नाट्यस्पर्धा — ‘रातमतरा’ नाट्यसमीक्षा 🌿

नाट्य समीक्षा दिपरत्न निलंगेकर, संपादक दैनिक युतीचक्र

लातूर केंद्रावरील राज्य नाट्यस्पर्धेच्या ६४व्या पर्वात २१ नोव्हेंबर २०२५ रोजी रंगमंचावर सादर झालेलं ‘रातमतरा’ हे नाटक जणू नव्या दमाने आलेल्या कलावंतांची सामूहिक घोषणा होती—
“आम्ही आलो आहोत, आणि रंगभूमी आमच्या श्वासात आहे!”

🎭 नाटकाची पहिली झलक – शांत गावातील वळणदार कथा

आडमार्गाच्या एका गूढ, शांत गावात एस.टी. चुकलेल्या तीन सेल्समनची सुरूवात इतकी साधी आहे, की पहिल्या ५ मिनिटांतच प्रेक्षकाला वाटतं—
“हे काहीतरी वेगळं होणार…”

गावातील गृहस्थ त्यांना घरी घेऊन जातो आणि तिथे सुरू होतो एक अनोखा खेळ—
आयुष्याच्या मर्मभेदी सत्यांचा खेळ, जिथे प्रत्येक पात्र आपलं अंतरंग नकळत उघड करतं…
गावाची शांतता, घरातील अंधार-प्रकाशाचा खेळ, संगीताची छटा आणि संवादातील ‘थांबे’— हे सगळं मिळून नाटकाचं वातावरण इतकं प्रभावी होतं, की प्रेक्षकांनी श्वास रोखून पाहावं.

🎬 दिग्दर्शक विशाल लामतुरे — पहिल्याच प्रयत्नात जमेची बाजू

विशाल लामतुरे यांनी पहिल्यांदा दिग्दर्शन हातात घेतलं, पण रंगमंचावर ती ‘पहिली वेळ’ कुठेच जाणवली नाही.
यात खास उल्लेख करावासा वाटतो—

• त्यांनी कलाकारांना त्यांच्या ‘निसर्गातल्या अभिनय शक्ती’ने फुलू दिलं, जबरदस्तीचा टेंपो किंवा अनावश्यक नाटकीपणा टाळला.
• समोर एक घडतंय पण संगीतातून दुसरंच उलगडतंय, असा ध्वनी-अर्थाचा सुंदर कोलाज त्यांनी छतावरून लटकणाऱ्या धुक्यासारखा उतरवला.

अशा प्रकारची शैली हौशी नाट्यस्पर्धांमध्ये फार क्वचित दिसते.

🎭 अभिनय — नव्या कलाकारांचा ‘पहिल्यांदाच’ असला तरी विश्वास बसत नाही!

प्रमुख भूमिकांमध्ये असलेले —

• विशाल कांबळे
• सतीश चव्हाण
• वैभव सूळ
• दिलीप ढगे

या चौघांनी ज्या सहजतेने संवाद, देहबोली आणि भावविश्व पकडलं, ते पाहून प्रेक्षकांना एकच प्रश्न—
“हे पहिल्यांदा रंगभूमीवर येतायत? अवघडच वाटतंय!”

यात सर्वाधिक दाद मिळाली ती दिलीप ढगे यांच्या दमदार अभिनयाला.
त्यांच्या संवादफेकीची ‘वेगळी आडे’, आवाजातील चढ-उतार, आणि एक विशिष्ट निरागस तरीही प्रभावी उपस्थिती, यामुळे प्रत्येक दृश्याला जणू ‘अपेक्षेपेक्षा एक पाऊल पुढे’ नेलं.

वैभव सूळ आणि विशाल कांबळे यांची टायमिंग, सतीश चव्हाण यांचं भावविश्व, हे तिन्ही वेगळ्या छटांचे होते—
एक हलके, एक गंभीर, एक थोडंसं कोडे उलगडणारं.

मनोज अत्राम, अभिजीत उबाळे, आदिती सोमवंशी, श्रीकांत गंगणे, विजय राजू आणि इतर कलाकारही नाटकात जणू रंगभरती करणाऱ्या तुळईसारखे ठरले.

🎼 संगीत आणि प्रकाश—नाट्याची गूढता वाढवणारे दोन खांब

नाटकाचं संगीत अगदी योग्य ठिकाणी येतं आणि नाटकाच्या लयीत मिसळून अनुभवाची बाजू बदलतं.
पहिल्या अंधाऱ्या प्रवेशात तयार झालेला ‘गूढ शांततेचा टोन’ शेवटच्या क्लायमॅक्सपर्यंत टिकून राहतो.
संगीतातून एक कथा, पात्रांच्या मनातून एक कथा, आणि रंगमंचावर एक—अशा तीन कथांची मांडणी दिग्दर्शक व संगीतकाराने विलक्षण नेमकेपणाने केली.

📘 रंजक किस्से — नाटकातील काही लक्षवेधी क्षण

• एक ठिकाणी तीन सेल्समन एकमेकांवर दोष टाकतात, आणि ते अचानक ‘मजाक’ बनतं—पण दोन क्षणांनी त्या मजेतूनच आयुष्याचं सत्य उघड होतं.
  प्रेक्षकांच्या हसण्याचा आवाज ज्या क्षणी शांत होतो, त्या शांततेतच नाटकाचा ‘घाव’ बसतो—हा अत्यंत प्रभावी क्षण.
• दुसऱ्या दृश्यात दिलीप ढगे यांचा संवाद थेट प्रेक्षकांवर जाऊन आदळतो—
  “आपण स्वतःला सोडून बाकी सगळ्यांना विकायला निघतो…”
  रंगमंचावर दोन सेकंद अगदी स्तब्धता पसरली होती.

⭐ एकंदरीत — नाटक मन जिंकतं, विचार जागवतं आणि प्रतिभेचं आगमन जाहीर करतं

‘रातमतरा’ हे नाटक म्हणजे नव्या पिढीचा प्रामाणिक, निखळ आणि तितकाच प्रगल्भ attempt म्हणावा लागेल.

🔸 नवीन कलाकारांची ऊर्जा
🔸 नव्या दिग्दर्शकाची प्रयोगशीलता
🔸 वास्तववादी अभिनय
🔸 सुंदर ध्वनी–प्रकाश
🔸 आयुष्याच्या मर्मावर बोट ठेवणारी कथा

या सगळ्यांच्या मिलाफाने हे नाटक स्पर्धेतील संस्मरणीय नाटकांच्या यादीत स्थान मिळवून गेलं आहे.